Mihne Sürecinde Mutezile

“Mihne” İslam tarihinin en talihsiz ve tartışmalı dönemlerinden biri. Sorgulama anlamına gelen terim, Mutezile fırkasının resmî mezhep olduğu erken Abbasîler döneminde hadis ehli bilginlerinin itikadî kabulleri nedeniyle takibat, yargılama ve zulme tabi tutulduğu bir sürecin de adı. Bu açıdan Mu’tezile’yi ve Mihne olaylarını anlamak; özgürlük adına hareket ederek insan haklarına saldırmanın, özgürlük fikrine vurulabilecek en kötü darbe olduğunu; siyasilerin egemenlik aracı haline gelmiş görüş ve düşüncelerin ise kendi sağlıklı gelişme imkanını kaybedeceğini anlamak demek.
Bütün bu çelişkili ve bednam konumuna rağmen Mu’tezile, İslam düşünce tarihine damgasını vurmuş önemli itikadî fırkalardan birisidir. Nitekim Mu’tezile’ye özgü fikirlerden, bu fırkaya karşı çıkanlar tarafından bile yararlanıldığını, esası bu mezhepçe konmuş düşüncelerin zaman zaman farklı mezheplerin içinde filizlendiğini tespit etmek mümkündür. Mu’tezile, yıldızı söndükten sonra bile, bazı kimselerin, Mu’tezilî görüşler üzerinden kendilerini ifade etmek, kendilerini kanıtlamak istedikleri bir mezheptir. Ne var ki, İslam mezhepleri arasında en az bilineni de yine odur.
Elinizdeki kitap çok tartışmalı bir tarihsel sürecin dinamikleri içinden bakarak bu az bilinen kelam mezhebini bilimsel yöntemlerle inceliyor.