Kurân Ahlâkı

Muhammed A. Draz’ın bu kitabı yirminci yüzyılda bir müslümanın kaleminden çıkmış en iyi eserlerden biridir. Sorbonne Üniversitesi’nde doktora tezi olarak hazırlanmış olan kitap, vahiy diliyle insanlığa öğretilmiş olan “moral” ilke ve değerleri akademik yöntemin imkanlarıyla sistemleştirmektedir. Bu sistemi “Vazife Ahlâkı”nın terminolojisiyle çağdaş insan için anlaşılır kılmayı hedefleyen yazar, sonuçta bütün İslâm ilimleriyle modern ahlâk felsefesinin kavramlarını birbirine başarıyla eklemlemektedir.

Kur’ân Ahlâkı kitabında ortaya konan ahlâk doktrini, Kur’ânî “vazife” kavramının tanımına paralel olarak beş temel ilke üzerine oturtulmaktadır: Yükümlülük, sorumluluk, yaptırım, niyet ve gayret. Buna göre yükümlülük ve sorumluluk, insanın yüklendiği “emânet”in öteki adıdır. Bir akıl ve irade varlığı olarak üstlenilen vazife, Kur’ân’ın belirttiği değerleri yeryüzünde ikâme etmektir. Yükümlü kılan otorite Allah olduğu için akıl yükümlü kılınan beşeri gücü temsil etmektedir. Özgür irade ise sorumluluğu anlamlı kılan seçme gücüdür. Yaptırım ilkesi dünyevi ve uhrevi alanları kapsar; dolayısıyla hem ahlâk hem de hukuk disiplinlerini ilgilendirir. Niyet ilkesi Batı vazife ahlâkında pek vurgulanmayan bir iç şart olarak ele alınırken gayret, vazifenin gerçekleşmesini mümkün kılan efor veya cehde karşılık gelmektedir.

Okuyucu kitabı okurken Bergson, Kant gibi Batılı filozoflara ait görüşlerin Kur’ân ahlâkıyla aşıldığına tanık olmakta, bunun yanı sıra fıkıh, kelâm ve tasavvuf gibi geleneksel yaklaşımların tek bir konu etrafında nasıl bütünleşebildiğini fark etmektedir.