Kelâmda Kozmolojik Delil

Allah’ın varlığının ispatı (isbât-ı vâcib) semavî dinlerin mensupları tarafından oluşturulan kelâm / felsefe geleneklerinin temel problemlerinden birisidir. Bu bağlamda ortaya konulan delillerin önemli bir kısmı, görülür âlemden hareket eden kozmolojik karakterli delillerdir. İslâm kelâmcıları da hem Allah’ın varlığına ulaşmada müşahede âleminin bir kaynak olarak kullanılması düşüncesini, hem de delil kurgularında yer alan birtakım önermeleri nihaî noktada Kur’ân-ı Kerîm’e dayandırarak kozmolojik karakterli isbât-ı vâcib delilleri ortaya koymuşlardır. Bu deliller ve özelde âlemin yaratılmışlığı ilkesini merkeze alan hudûs delili, kelâmcıların Allah - âlem tasavvurlarının ayırt edici vasıflarını ortaya koyan ve dolayısıyla kelâm zihniyetinin anlaşılmasına katkı sağlayabilecek önemli verileri gözler önüne sermektedir. Yazar kelâmda kozmolojik delilin gelişimini Fahreddin Râzî’ye kadar incelemektedir.